"En mühim şey nedir?"

Buhara'da yetişen evliyadan Alaaddin-i attar hazretlerine, - Hocam, bu dinde en mühim şey nedir? diye sordular bir gün. - Doğru itikattır, buyurdu. - Doğru itikat nedir hocam? - Ehl-i sünnet itikadıdır. Bu itikat yoksa, yapılan ibâdetlerin hiç faydası olmaz. - Öyle mi? - Evet. Doğru itikat, (1) rakamı gibidir, diğer ibadetlerse yanına konan sıfırlar gibi. - Nasıl yani? - Bakın, (1) sayısı varsa, yanına bir sıfır konunca ne olur? - (10) olur. "İki sıfır konursa..." - Peki, iki sıfır konunca? - (100) olur. - Yani yanına ne kadar sıfır koyarsak değeri artar, öyle değil mi? - Evet hocam. - Pekii (1)'i çekersek ne olur? - Hepsi (0) olur. - Doğru itikat da bunun gibidir işte. O varsa, diğer şeyleri arttırmak, insanın gayretine, ihlasına ve ilmine bağlıdır. İstediği kadar arttırabilir. - Ya yoksa? - Yoksa, diğer yaptıklarının hiç faydası olmaz. Örnekteki (1)'i çekmek gibi olur ki, kalanların değeri sıfırdır. ??? Bir gün de, birkaç talebesiyle sohbet ediyordu ki; - Bizim en büyük muhalifimiz kimdir, biliyor musunuz? diye sordu. Gençler birbirlerine baktılar. - Kimdir hocam? - Biziz, kendimiz. - Kendimiz mi? Nasıl yani? "Yani kendi nefsimiz" - En büyük düşman biziz. Yani nefsimiz. - Neden hocam? - Çünkü nefis, her iyiliğe engeldir çocuklar. Fitliyor içerde. "Yapma!" diyor. "Herkes eğlenirken sen çalışıyorsun, keyfine bak!" diyor. Mani oluyor iyiliğe. - Peki ne yapalım hocam? - Nefsimizin esiri olmayalım. Hadis-i kudside de öyle buyuruluyor. - Nasıl? - Allahü teâlâ, "Nefsinize düşman olun. Çünkü nefsiniz bana düşmandır" buyuruyor. - Hocam, biz düşmanı dışarda arıyorduk hep. - Evet. Ama görüyorsunuz ki, asıl büyük düşman, içimizdeymiş.