Part-time iş sözleşmesiyle çalışanlara sunulan sigorta fırsatları -1-

Önceleri sadece öğrenciler ve ev kadınları kısmi süreli (part-time) iş sözleşmesiyle çalışmakta iken günümüzde bu tür çalışma biçimi oldukça yaygınlaşmıştır. Her ne kadar kısmi süreli iş sözleşmeleri ile işçi çalıştırmanın işçi hakları bakımından tehlike oluşturduğu düşünülmüş olsa da sosyal güvenlik bakımından 5510 sayılı Reform Kanununda düzenlenen telafi edici düzenlemeler diğer bir ifade ile isteğe bağlı sigorta ve borçlanma müessesesi kayıpları azaltıcı işleve sahip olmuştur. PART-TİME SÖZLEŞMENİN YAZILI YAPILMASI ŞART 5510 sayılı Reform Kanununa göre, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar sigortalı sayılırlar. Kanunda hizmet akdi ile çalışanlar arasında tam süreli veya kısmi süreli çalışan şeklinde bir ayırıma gidilmediği için hizmet akdi ile kısmi süreli çalışanlar 4/a kapsamında (eski SSK) sigortalı sayılırlar. Dolayısıyla sigortalılık statüsü bakımından kısmi süreli çalışan ile tam süreli çalışan işçi arasında bir ayırım söz konusu değildir. Buna karşın kısmı süreli çalışanlar ile tam süreli çalışanlar ay içerisinde eşit sürede çalışmadıkları için ay içindeki prim ödeme gün sayıları da eşit olmayacaktır. 5510 sayılı Kanunun 80'inci maddesi gereği, işveren ve sigortalı arasında kısmî süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısının, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin 7.5 saate bölünmesi suretiyle bulunacağı belirtilmiştir. Konuyu örneklendirmek gerekirse, saat ücretiyle her gün 4 saat çalışan bir işçinin sigorta prim ödeme gün sayısı (4X30=120/7.5=16) 16 gün olarak hesaplanacaktır. AYLIK ÜCRET BELİRLENİRSE PRİM GÜN SAYISI 30 OLMALIDIR Burada iki hususun vurgulanmasında fayda olacağını düşünmekteyiz. Birincisi kısmi süreli iş sözleşmesinin yazılı olarak yapılmış olması, ikincisi ise çalışılan saat ücreti üzerinden ücret alınması gerektiğidir. Eğer ücret aylık olarak ödeniyor ise yazılı olarak yapılmış bir kısmi süreli iş sözleşmesine göre gün içinde bir saat çalışılsa bile sigorta prim ödeme gün sayısının 30 gün olması zorunludur. Örneğin; aylık ücretli bir part-time çalışan işçi, ayda bir saat bile çalışsa 30 gün üzerinden SGK bildirimi yapılır. Bu nedenle iş sözleşmesi yapılırken bu hususa dikkat edilerek saat ücretli çalışanlar için saat ücretli part-time iş sözleşmesi yapılmalıdır. Part-time iş sözleşmesi ile saat ücreti karşılığı çalışma söz konusu olduğunda ay içinde 30 günden eksik çalışmak olgusu ortaya çıkacağından işçiler açısından kısmi süreli sözleşmeyle çalışmanın sosyal güvenliğe yansıması olumsuz olacaktır. PART-TİME ÇALIŞANLAR GSS PRİMİNİ 30 GÜNE TAMAMLAYACAK Genel Sağlık Sigortası (GSS) primini 30 güne tamamlama zorunluluğunun 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe girmesine kadar, part-time çalışan kişiler bir yılda 30 gün genel sağlık sigortası primi ödediklerinde sağlıktan yararlanabiliyorlardı. Ancak 1 Ocak 2012 tarihinden sonra hem çalışıp hem de okumak isteyenler veya aile bütçesine katkıda bulunmak için ayda 5-10 gün part-time çalışmak isteyen ev hanımları veya sürekli olarak part-time iş sözleşmesiyle çalışmayı seçenlerin eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini 30 güne tamamlamaları zorunlu tutulmuştur. EKSİK GÜN NEDENİ PUANTAJ OLANLAR GSS PRİMİ ÖDEMEZ Yapılan düzenleme sadece kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışanları kapsamaktadır. Yani eksik gün nedenini puantaj kaydı olarak yapan bir kişi ayda 10 gün çalışınca eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini 30 güne tamamlamayacak, ancak eksik gün nedenini kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışma olarak yapan bir kişi eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini 30 güne tamamlamayacak. Diğer bir anlatım ile işçinin Genel Sağlık Sigortası (GSS) zorunluluğunun 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte, GSS primi ödemeksizin sağlık yardımı alması imkânsız olacağı gibi emekli olmak için aranan prim ödeme gün sayısını tamamlaması da oldukça zorlaşacaktır. Bu anlamda konuyu iki alt başlık altında kısmi süreli iş sözleşmesiyle ay içinde 30 günden az çalışan sigortalılar için sağlık yardımı alma yönünden ve emekli olmak için tamamlanması gereken prim ödeme gün sayısı açısından ele alıp incelemek faydalı olacaktır. Haftaya devam edeceğiz...