Engelli vatandaşlarımızın Reform Yasasından doğan hakları -2-
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 31'inci maddesine göre; çalışma gücünün en az % 80'ini kaybetmiş bulunan ücretliler (SSK sigortalısı ve Kamu Çalışanları) birinci derece sakat, en az % 60'ını kaybetmiş bulunan ücretliler ikinci derece sakat, en az % 40'ını kaybetmiş bulunan ücretliler ise üçüncü derece engelli sayılmakta ve Gelir Vergisi Genel Tebliği'nde belirlenen aylık tutarlar, sigortalının ücretinden indirilmektedir. Dolayısıyla engelliler sağlıklı bireylere nispeten daha az vergi öderler. Belirtelim ki; Kanunda geçen ücretli (hizmet erbabı) lafzı, dolaylı da olsa vergi indirim belgesinin sadece ücretle çalışanlara verileceğini hüküm altına aldığından bağımsız çalışan Bağ-Kur sigortalılarının vergi indirim belgesi alması mümkün değildir.
ENGELLİLERE EMEKLİLİKTE POZİTİF AYIRIMCILIK YAPILIR
Engellilere tanınan pozitif ayırımcılık, ödeyecekleri verginin çalışma gücü tam olanlara nispeten daha az olmasıyla sınırlı değildir. Engelliler çalışma hayatında, emekli olma şartları açısından da özellikle korunmuş ve engelli vatandaşlarımıza yaşı beklemeksizin emekli olma hakkı tanınmıştır.
Vergi indirim belgesine sahip engellilerin emekli olma şartları vergi indirimine esas engellilik derecesi ile ilk defa sigortalı olunan tarihe göre değişmektedir. Ancak ilk defa 6 Ağustos 1991 tarihinden önce sigortalı olup bu tarihten önce veya sonra vergi indirim belgesi almış olanlar engellilik derecesi ister I, ister II, isterse III olsun her durumda 3600 gün prim ödemeleri varsa emekli olabilirler. Örneğin % 43 özrü olduğu için 2012 yılında vergi indirim belgesi almış olan ve 6 Ağustos 1991 tarihinden önce ilk defa sigortalı olan engelli vatandaşlarımız 3600 günü tamamlayınca yaşı beklemeden emekli olabilir. Yine vergi indirim belgesi almış 1'inci derece engelliler de ne zaman sigortalı olursa olsun (1 Ekim 2008 öncesinde sigortalı olan) 3600 günle emekli olabilmektedir.
ENGELLİLERE KADEMELİ EMEKLİLİK 2003 YILINDA GELDİ
2003 Yılında SSK Kanununda değişiklik yapıldı ve engellilere de emeklilikte kademe getirildi. Vergi indirim belgesine sahip engellilerin emekliliği için getirilen kademe yaş için değil prim ödeme gün sayısı için olmuştur. Ödenmesi gereken prim gün sayısı 3600 günden başlayıp 4400 güne kadar çıkmakta, sigortalılık süresi de 15 yıl ila 20 yıl arasında değişmektedir. Ancak her hâlükârda vergi indirim belgesi olan engelli sigortalıların emekliliğinde yaş şartı bulunmamaktadır. Emeklilik şartlarına ilişkin tablo aşağıda sunulmuştur.
ENGELLİLERE DAHA YÜKSEK MAAŞ BAĞLANIR
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereği engellilere tanınan pozitif ayırımcılık yaşı beklemeden daha az prim ödeyerek emekli olmalarıyla sınırlı değildir. Engelliler maaş miktarı açısından da özel korumaya tabi tutulmuştur. Engellilere her ne kadar sağlıklı kişilere göre daha düşük prim ödemiş olsalar da bağlanan maaş yüksektir. Örneğin; 3960 günle emekli olan engellinin maaşı 6000 gün prim ödeyerek normal yoldan emekli olandan daha az değildir.