Sisin ardındaki sis... İran lideri Reisi, iç çekişmeye mi kurban gitti?

YILMAZ BİLGEN'İN HABERİ - İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile beraberindekilerin hayatını kaybettiği helikopter kazası akıllarda birçok soru işareti doğurdu. Reisi, İran-Azerbaycan sınırında baraj açılış törenine katıldı. Tören bitimi alandan yetkilileri taşıyan üç helikopter havalandı.

Cumhurbaşkanını taşıyan helikopter kaza kırımına uğradı, İbrahim Reisi hayatını kaybetti. Helikopterler görüş mesafesinin birkaç metreye düştüğü sisli havada neden kalkış yaptı? Diğer iki helikoptere bir şey olmazken Cumhurbaşkanı’nı taşıyan araç niçin düştü? Konvoy hâlinde giderken kaybolan helikopterin yeri neden saatlerce tespit edilemedi?

Helikopterin güzergâhının değiştiği iddiası doğru mu? Türkiye’den arama faaliyetleri için giden Akıncı TİHA ilk 45 dakika neden yanlış yönlendirildi? Akıncı’nın lokasyon paylaşımına rağmen 55 dakika boyunca kara intikali neden gerçekleştiremedi? Helikopter zorunlu iniş yapacaksa bu durum ilgili makamlara neden bildirilmedi? Kazanın İsrail ile yaşanan gerilimle ilgisi var mı? Kazadan geriye cevabını bekleyen sorulardan bazıları böyle...

YOLCULAR DEĞİŞTİ

Ulaştığımız İranlı bir güvenlik kaynağının gazetemize aktardığına göre, İran Cumhurbaşkanı’nı taşıyan helikopter kalkışından kısa süre önce mürettebat ve yolcu tasnifi bilgisini paylaştı. 2 numaralı helikopterde Dışişleri Bakanı Abdullahiyan ve Tebriz Valisi Malik Rahmeti’nin birlikte seyahat etmesi planlanıyordu. Son anda dinî lider Ali Hamaney’in Tebriz Temsilcisi Muhammed Ali Al-i Haşim ile birlikte Devrim Muhafızları Generali helikoptere bindirildi.

ÜÇ SİNYAL CİHAZI VARDI

Reisi’yi taşıyan helikopterler Sipah’a (Devrim Muhafızları) bağlı Rus hava taşıtlarından seçildi. Tebriz seferinde ABD yapımı 30 yıllık helikopter tercih edildi. Yine bir diğer önemli ayrıntı bundan önceki pilotlar Devrim Muhafızları Ordusundan seçilirken bu gezinin uçuş ekibi Erteş (Ordu) kadrosundan atandı. Kaza öncesi helikopterde üç farklı takip cihazı sabitti. Reisi’yi taşıyan araçta standart GPRS ve transponder dışında 72 saat kesintisiz sinyal sürekliliği sağlayan özel bir sistem monte edilmişti. Ancak buna rağmen helikopterin yeri tespit edilemedi.

LİDERLİK KAVGASI MI?

Gazetemize konuşan Tahran kaynakları gelişmeleri 85 yaşındaki dinî lider Ali Hamaney sonrasına dönük bir dizayn operasyonu olarak nitelendirdi. İran dinî lideri Hamaney sağlık sorunları yaşıyor. Yerine geçecek en güçlü isim Reisi idi. Bir görüşe göre Reisi, bu denklemde istenmedi ve saf dışı edildi. Kaynaklara göre bu noktada öne çıkan isimlerin başında Ali Hamaney’in 55 yaşındaki oğlu Mucteba Hamaney geliyor. Hâlihazırda İran Meclis Başkanlığı görevini yürüten Muhammed Bakır Galibaf’ın denklemde en etkin isim olduğu belirtiliyor. 

SON SÖZLERİ MESAJ GİBİ

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ölmeden kısa süre önce Azerbaycan sınırında mevkidaşı İlham Aliyev ile Cebrail-Hudaferin Köprüsü’nde hidroelektrik santral açılışı yaptı. Reisi “Bu toplantıda aramızı bozmak isteyenler var ancak bunu başaramayacaklar” sözleri ile olumlu mesajlar verdi. Azerbaycanlı yetkililer İran’ın elim kaza öncesi Araz Nehri üzerinde açılışı yapılan Hıdafen ve Kızkalesi elektrik santrali anlaşmasını Karabağ savaşı öncesi Erivan’la yaptığını ancak Reisi yönetiminin bu anlaşmayı bozarak yönünü Azerbaycan’a çevirdiğini aktardı. Türkiye-Azerbaycan-İran üçlüsünün Zengezur diplomasisine dikkat çeken Bakü kanadı Reisi ile birlikte ölen/öldürülen Dışişleri Bakanı Abdullahiyan’ın da özellikle Zengezur konusunda olumlu adımlar attığını iletti. Ayrıca Reisi ve Dışişleri’nin Azerbaycan başta olmak üzere Reisi ve Abdullahiyan’ın Türk dünyası ile ilgili siyaset, ekonomi, enerji alanlarında diyalog kanallarını açtığı, bu tutumu Tahran’da bazı aktörlerin eleştirdiği belirtiliyor.

BU İLK KAZA DEĞİL

İran’da rejimin ilk Cumhurbaşkanı sıfatını taşıyan ve son anda ülkeden kaçarak hayatını kurtaran Ebu’l-Hasen Beniset’in ardından Muhammed Ali Recai, Mustafa Humeyni, Seyyid Ahmet Humeyni Şeriat Medari, Taligani, Mutaharri, Beheşti, Rafsancani, Sadık Kutubzade de benzer senaryolarla ortadan kaldırıldı. Eski cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad’ın bindiği helikopter de kaza geçirdi. Ahmedinecad’ın, ülkenin kuzeyindeki dağlık bölgede bulunan kara yolu tünelinin açılış törenine katılmak üzere bindiği helikopter 2013 yılında zorunlu iniş yapmış, İran lideri yara almamıştı.

DÜNYA ANBEAN AKINCI'YI İZLEDİ

5 milyon kişinin canlı izlediği Akıncı TİHA’mız 1 saat 51 dakikada kayıp helikopterin düştüğü yere nokta tespiti yaptı. 

DÜNYADAN TAZİYE MESAJI YAĞDI

İran lideri Reisi ve beraberindekilerin hayatını kaybetmesi sonrası dünyanın birçok ülkesinden Tahran’a taziye mesajı yağdı. Lübnan ile Suriye üç günlük yas ilan etti ve bayrakların yarıya indirirken, Pakistan ve Hindistan bir günlük yas ilan etti. ABD taziye mesajı yayınlarken, İsrail’den resmî bir açıklama gelmedi. Ancak uluslararası medyaya konuşan bir İsrailli yetkili, helikopter kazasında ülkesinin rolü olmadığını söyledi.

DNA TESTİ YAPILMAYACAK

İranlı yetkililer, Tebriz’e getirilen cenazelere DNA testi yapılmayacağını bildirdi. Tasnim Haber Ajansı, İran dinî lideri Hamaney’in Tebriz temsilcisi olan Ali Haşim’in kazanın ardından bir saat daha hayatta kaldığını ve bu sürede bir telefon görüşmesi yaptığını 
yazdı. 

30 YILLIK HELİKOPTER

İran Cumhurbaşkanı Reisi’yi taşıyan helikopterin modeli dünyada gündem oldu. ABD menşeli Bell 212 tipi helikopterin, en az 30 senelik olduğu ortaya çıktı. İlk uçuşunu 1968’de yapan Bell 212’nin üretimi 1998’de durduruldu. Ambargolar yüzünden uçak ve yedek parçaları satın alamayan İran’da, eski araçların kullanılması sebebiyle sık sık bu tür kazalar yaşanıyor. İran Silahlı Kuvvetlerinin envanterinde bu tip helikopterden 10 adet bulunduğu tahmin ediliyor. 

MUHBİR: 28 HAZİRAN'DA SEÇİM YAPILACAK

İran’da Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve beraberindeki heyetin helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından beş gün “millî yas” ilan edildi. Hükûmet kurulu acil toplantı yaparak, Reisi’nin yerine Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir’in görevi devraldığını açıkladı. Aynı helikopterde ölen Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan’ın yerine ise yardımcısı Ali Bagheri Kani getirildi. Muhbir, Cumhurbaşkanlığı Seçimi’nin 28 Haziran’da yapılacağını duyurdu. Aday olmak isteyenlerin 30 Mayıs ile 3 Haziran tarihlerinde başvuru yapması gerektiğini söyledi.

PUTİN TELEFONLA ARADI 

Öte yandan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İran’ın geçici lideri Muhbir ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Kremlin’den yapılan açıklamaya göre Putin, taziyelerini iletti. Yeni lider Muhbir de ülkenin bu zor döneminde gösterdiği dayanışmadan dolayı Rusya Devlet Başkanı’na teşekkür etti.