Yeni bir Orta Doğu mu?

Orta Doğu, Arap İhtilali (2011) ile yanıp tutuşmaktadır. Birinci Dünya Savaşı sonunda Osmanlı imparatorluğu yıkılınca Orta Doğudaki 400 yıllık Türk egemenliği de kaybolmuştu. Önce Fransa ve sonra İngiltere mal bulmuş mağribiler gibi 1919'dan sonra bu bölgeye el koydular ve bölgeyi keyiflerince böldüler. Birçok ülke ortaya çıkardılar ve bunlara uyduruk krallar ve başkanlar buldular. İkinci Dünya Savaşından sonra Avrupa İmparatorlukları yıkıldı. İki süper güç bunların yerini aldı: ABD ve SSCB... Soğuk savaş bittiğinde ABD'yi destekleyen Arap devletleri gelişti, kuvvetlendi. ABD'yi desteklemeyenler ise yeni destekçiler aradılar. Suriye İran'ı seçti. ABD Orta Doğunun egemen sözü geçen süper devleti oldu. Fakat son 10 sene zarfında ABD bu imparatorluk benzeri durumu istememeye başladı. Zaten imkânı da azalmıştı. ABD durumu isteyerek kaybetti zira George Bush ve Barack Obama dönemlerinde Arap diktatörlere çok miktarda yardımlar bir aşırı terörist hareket oluşturdu. Bu temelinde Amerika aleyhtarı idi. Bunun üzerine Arap rejimlerine yardım azaldı. İki savaşta yorulan, mali kriz geçiren, hareket kabiliyetinde azalma görülmesi sonucu Arap dünyasında demografik, teknoloji ve gençlik hareketleri arttı. Bunları bastırmak kolay olmadı hemen kaybolmadılar. Arap dünyasında bazı çok küçük ve çok zengin yerler vardır ki buraları değişmeden kalabilirler. Fakat bir avuç petrol şeyhliği dışında bölgedeki her toplum değişiklik istemekte. Bölgede Sünni-Şii çatışmaları da mevcuttur. Bahreyn ülkedeki protestoları çok pahalı şekilde bastırmıştır. Şii ayrılığına bir çare bulmuştur ama kendisi de Suudi Arabistan'ın himayesine girmiş gibi oldu. Bu bile ülkesi için uzun süre istikrarı sürdürebileceğine delil teşkil etmez. Mısır ve Tunus, başkanlarını atmışlardır. Suriye, Libya ve Yemen'de ne olacağı pek belli değildir. Fas'ta ihtilalden önce kral yetkilerinden çoğunu seçilmiş bir başbakana vermeyi önerdi. Bu öneri kabul edilirse, hem Ürdün hem de diğer Orta Doğu ülkeleri için kuvvetli bir örnek teşkil edecektir. 1975'te ABD bölgedeki 4 büyük devletle yakından ittifak halinde idi. Bunlar: Türkiye, İran, Mısır ve Suudi Arabistan idi. Bugün bu ilişkiler değişmiştir. ABD İran'la İran Şahı, Mısır'ın diktatörleri vasıtaları ile Mısır'la bu ilişkileri yürütüyordu. Bugün buralarda demokrasi en iyi durumuna henüz kavuşamamıştır. ABD ihtilalci Araplarla modernlik ve demokrasi üzerine anlaşmalar yapabilir. Bunları artık prensler ve diktatörlerle değil halkla yapacaktır.