Avrasya'nın denizi HAZAR

Sevgili okurlar, bu devasa büyüklükteki su havzası ve Karadeniz, bundan 35 milyon yıl önce Oligosen Döneminde Batı Avrupa'dan Orta Asya'ya kadar uzanan büyük bir alanı kaplayan eski Paratethys iç denizinin günümüze ulaşan kısımlarını oluşturmaktadır. 5 milyon yıl önce Pliosen Jeolojik devrinden itibaren yavaş yavaş bugünkü haline dönüşmeye başlamıştır. Değişik iklimsel özellikler, yağmur rejiminin bölgede azalması, artan sıcaklıkla oluşan kuraklık bu değişimi hızlandırmıştır. Tamamı kapalı bir ekosistem olan Hazar Gölü, büyüklüğü ve suyundaki tuz miktarı sebebiyle Hazar Denizi adını almıştır. Hazar, dünyanın en büyük 'iç deniz'idir. Baykal Gölü'nden sonra (1182 m derinlik) dünyanın ikinci büyük çöküntüsüdür. Balık çeşidi açısından çok zengindir. Gölün bilhassa Azerbaycan sınırları içinde kalan bölümü verimli petrol yataklarına sahiptir. Göl, Batı Asya ile Doğu Avrupa'nın en uç noktasında yer alır. Asya ve Avrupa kıtaları arasında sınırı oluşturur ve Avrasya'yı ikiye böler. Kuzey bölümünde kara iklimi hüküm sürerken, güneyde ılıman iklim kuşağı hakimdir. Hazar Denizi'nin tuzluluk derecesi nehirler sebebiyle kuzeyde azdır. Ortalama binde 11-13 arasında seyreden tuzluluk, güneydoğuda Türkmenistan kıyısında denize ince bir kum setiyle bağlı Kara Boğaz Gölü'nde hiçbir canlının yaşayamayacağı %35 seviyesinde olup burada tuz üretimi de yapılmaktadır. > Hazar Denizi'ne kıyısı olan ülkeler: Batıda Azerbaycan, kuzeyde Rusya ve Kazakistan, güneyde İran, doğuda Türkmenistan > Sahil uzunlukları: Azerbaycan 800 km, İran 750 km, Rusya 960 km, Türkmenistan 1768 km, Kazakistan 1894 km > Kıyı Şehirleri: Bakü (Azerbaycan), Astrakhan (Rusya-Volga Nehri Deltası), Bender Şah ve Ramsar (İran), Türkmen Başı (Türkmenistan), Atırav (Kazakistan) > Konumu: Deniz seviyesinden 28 m aşağıda > Yüzölçümü: 386 bin 400 km2 > Uzunluk: 1.200 km > Genişlik: 435 km > Su hacmi: 78 bin 700 km3 > En derin yer: 995 m > Ortalama derinlik: 184 m (Kuzey bölümü çok sığdır ve derinlik 6 metreyi geçmez) > Göle ulaşan nehirler: Volga, Ural, Kura ve Terek Volga Nehri üzerinden, 31 Mayıs 1952'de açılan 101 km uzunluğundaki Volga-Don Kanalıyla Don Nehrine bağlanan su yolu, buradan nehir gemileriyle Azak Denizi'ne ve oradan da Karadeniz'e ulaşır. Hazar Denizi'nde 50'den fazla ada bulunur. Özellikle Azerbaycan sahilinde Gürgan-Deniz, PirAllahı, Çilov Adası yataklarından büyük miktarda petrol çıkarılmaktadır. Ayrıca dünyada ilk kez açık denizde petrol üretim çalışmalarına Azerbaycan'da başlanmıştır. 1949 yılında Bakü'nün 90 km açığında Neft Daşları yatağının bulunması, hidroteknik deniz platformlarının inşa teknolojisini geliştirmiştir. Türkmenistan sınırları içindeki Çeleken'de de petrol üretimi yapılmaktadır. Hazar Denizi'nde oraya özgü endemik bir Fok cinsi (Phoca caspica) yaşar. En önemli ekonomik değere sahip cins, havyar elde edilen Mersin Balığı'dır. Birkaç türü bulunur (Acipenser gueldenstaedtii, A.persicus ve A.stellatus gibi) Sazan ve Turna cinsleri de bol miktarda avlanır. Değerli okurlar, gelecek hafta size insanoğlu tarafından yapılmış en acımasız doğa kıyımının kurbanı olan ve su hacminin neredeyse yüzde doksanını kaybeden Aral Gölü'nü tanıtacağım. Ayrıca 1992 yılına kadar "Biyolojik Silah Laboratuvarı" olarak kullanılan göldeki bir adadan da söz edeceğim... Haftanızın huzur ve mutlulukla devamını diliyorum, sevgiyle kalın. >>> YABAN HAYVANLARI İYİLEŞTİRİLİYOR Soğuk havaların hüküm sürdüğü şu aylarda yaban hayvanlarının imdadına belediye, bakanlık yetkilileri ve duyarlı vatandaşlar yetişiyor. Artvin'de yaralı halde bulunan 3 yaşındaki Karaca, Erzurum Büyükşehir Belediyesi Hayvan Bakımevi ve Rehabilitasyon Merkezi'nde ameliyat edildi. Antalya'nın Kumluca ilçesinde ise yaralı Kızıl Şahin'e ilk müdahaleyi aynı zamanda veteriner hekim olan Belediye Başkan Yardımcısı Süleyman Falay yaptı. >>> 7 yaşındaki geri dönüşüm patronu Amerika'da Vanis Buckholz adlı çevre dostu, okulunda "geri dönüşüm" yapmanın ne kadar önemli olduğunu öğrendiğinde daha 7 yaşındaydı. Bu konuda bir şeyler yapmaya karar verip, kolları sıvadı. Kaliforniya'daki Corona del Mar kasabasında kendi çapında küçük bir geri dönüşüm ünitesi açtı. Vanis şu anda 10 yaşında. Ve üç yıldır sürdürdüğü bu işle "ulusal eko girişimci" ödülünü aldı. >>> Bolu Abant'ta Su Samuru bulundu Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü'nce Abant Tabiat Parkı'ndaki 10 farklı noktada kurulan fotokapanlarla nesli tehlike altında olan 15 Su Samurunun fotoğrafları çekildi. Enstitü Müdürü Metin Serin, "12 hafta süren çalışmalar neticesinde 10 ayrı noktada 78 defa su samuruna ait görüntü elde edildi. Bundan böyle bilimsel bir araştırmaya bağlı olarak, ilk kez ve kesin olarak Abant'ta su samuru var denilebilir. Su samurları, ekolojik dengenin korunması açısından çok önemli. Çünkü su samurları temiz sularda yaşar'' dedi. >>> Kazak giyerek kirli havayı önleyin! WWF Kanada, büyükannelerle beraber ilginç bir eylem hazırlığında. İklim değişikliğine sebep olan sera gazının atmosfere bırakılmasını azaltabilmek için 7 Şubat günü herkesin kazak giymesini isteyen WWF, şu ifadeleri kullandı: "Herkes kaloriferin ısısını 2 derece düşürürse günde 4 megaton sera gazının atmosfere bırakılmasını engellemiş olacağız. Bunun için kazak giyin. Eylemi unutursanız telefonun ucundaki büyükanneler sizi uyarmak için hazır bekliyor olacak..." >>> Evlerden yayılan ısı iklimi bozuyor Büyük şehirlerde ev ile fabrikalardan yayılan sıcaklıkların atmosferik sistemi etkileyerek binlerce kilometre uzaklıkta iklimi değiştirdiği kaydedildi. California'daki Scripps Oşinografi Enstitüsü'nden araştırmacılar, bunun mevsimlik sıcaklıklarda 1 santigrat derece artış ya da azalışa yol açtığını ifade ettiler. Öte yandan, Türkiye'de sadece sokak lambalarının ampullerini değiştirerek yüzde 75 oranında enerji tasarruf etmenin mümkün olduğu bildirildi. >>> Japonya nükleerden rüzgâra geçiyor Japon Enerji Bakanlığı, Fukuşima nükleer felaketinin yaşandığı yere rüzgar çiftliği kurulacağını açıkladı. 143 türbinle dünyanın en büyük rüzgâr santrali unvanına sahip olacak tesiste 1 GW enerji üretilecek. Bir yandan da ülkenin en büyük solar çiftliğinin kurulması için hazırlıklar başladı. Ayrıca Japonya, ülkenin batı kıyısında yer alan dünyanın en büyük nükleer santralini de kapatmaya hazırlanıyor. 2 yıl önce meydana gelen radyasyon sızıntısı sonrası kurulan Nükleer Denetleme Kurulu'nun, aktif fay hattı üzerinde bulunduğu gerekçesiyle Kashiwazaki Kariwa adlı santrali devre dışı bırakabileceği konuşuluyor.