Yine arsenik kâbusu!

Bu çalışmanın temel amacı son günlerde yeniden gündeme gelen içme sularındaki yüksek arsenik probleminin irdelenmesidir. Türk Standartlarında (TS 266-1984) içme sularında arsenik için izin verilen sınır değer 50 mikrogram/litre iken bu değer Sağlık Bakanlığınca çıkartılan 'İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik'te 10 mikrogram/litreye indirilmiş ve 2008 yılından itibaren uygulamaya konulmuştur. 

Özellikle İzmir, Kütahya, Emet, Simav, Uşak, Manisa, Nevşehir, Aksaray, Niğde, Afyonkarahisar gibi yerlerde yer altı ve içme sularında 10 mikrogram/litrenin üzerinde arsenik belirlenmesi arıtma zorunluluğunu gündeme getirmiş ve arsenik arıtma yatırımları yapılmıştır.

Yurdumuzda Emet Bor Havzası üzerinde bulunan İğdeköy'de 1100-1700  mikrogram/litre dolayında arsenikli suyu uzun süre tüketen insanlar üzerinde yaklaşık 20 yıl önce yapılan çalışmalarda  arsenik zehirlenmesine bağlı olarak ayak tabanı ve el ayasında deri değişiklikleri tespit edilmiştir. Köyde yine aynı tarihlerde 1700 ppb. dolayında arsenikli suyun  tüketilmesi nedeniyle arsenik maruziyetinin ciddi DNA hasarına yol açtığı ve mutajenik etkinin kansere zemin hazırladığı kaydedilmiştir.

Geçen hafta basında yer alan haberlere göre, İğdeköy'de içme amacıyla kullanılan çeşmede 65.5 mikrogram/litre arsenik bulunması nedeniyle su alınması yasaklanmıştır. Emet ilçe merkezinde de yaklaşık 4 yıl önce Köprücek mevkiinde açılan derin kuyulardan alınan sularda 10-40 mikrogram/litre arasında arsenik bulunduğu açıklanmıştı. Emet'te bor madeni içerisinde bulunan Realgar ve Orpiment gibi arsenikli minerallerin havza sularında arsenik kirliliğine neden olduğu bilinmektedir. İzmir'de üç yıl kadar önce toplam 15 milyon euroluk ilk yatırım maliyetiyle 4600 L/s toplam debi ve 30-60 mikrogram/litre arsenik içeren sular arıtılmakta ve günde yaklaşık 4 ton arsenik yoğun çamur Harmandalı Katı Atık Düzenli Depolama sahasına gönderilmektedir.

Diğer yandan, İzmir'de 4 yıl önce tartışma konusu olan içme sularındaki arsenik miktarının kanser riski oluşturmaktan çok uzak olduğu ve  10-50 mikrogram/litre arasındaki arsenik düzeyinde kanser riskinin belirlenemediği kaydedilmiştir. Benzer bir değerlendirmede de 10-50 mikrogram/litre arasındaki  düzeylerde arseniğe maruz kalmanın insan sağlığı üzerindeki etkisinin tartışmalı olduğu vurgulanmaktadır.

Sonuç olarak ülkemiz şartlarında; arsenik analizinin gerektirdiği hassasiyet ve güvenilirlik, sürdürülebilir arsenik giderimi için gerekli ilk yatırım, işletme-bakım ve amortisman masrafları, teknik altyapı-eleman eksikliği ve arsenik yoğun atık su veya çamurun bertaraf sorunları birlikte ele alınarak irdelenmeli ve ilk planda arsenikli suların mümkün ise diğer uygun sularla paçal (karışım) yapılarak 50 mikrogram/litrenin altına düşürülmesi imkanları mutlaka değerlendirilmelidir.

Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi bünyesinde Türkiye'nin ilk 'bitki sağlığı kliniği' kuruluyor. Akdeniz bölgesinde yer alan bitkilerin sağlıkları, bitkilerde görülen hastalıkların teşhisi ve hastalıklara yol açan etkenleri araştırmak için kurulması planlanan Mustafa Kemal Üniversitesi Bitki Sağlığı Kliniği için ön görüşmeler tamamlandı. Bitki Koruma Bölüm Başkanı Prof. Dr. Şener Kurt, amaçlarının bitkilerde görülen hastalıkları araştırmak ve bunun çözüm yollarını bulmak olduğunu söyledi.  CİHAN 

TÜBİTAK'ın dergisinde jojoba bitkisi hakkında bir makale okuyan Hüsnü Akdeşir, emekli olduktan sonra Antalya'da 6.5 dekar araziye bu bitkiyi dikti. Akdeşir, ana vatanı Amerika kıtası olan jojobadan elde edilen tohumun kilosunun 5 liradan alıcı bulduğunu, tohumdan elde edilen yağın özellikle kozmetik sektöründe kullanıldığını söyledi. AA

Gümüşhane Çevre ve Şehircilik Müdürü Cemil Bayram, kullanıldıktan sonra doğaya atılan bir pilin 600 bin litre suyu kirletme kapasitesine sahip olduğunu, bunun da 11 kişinin yıllık su ihtiyacını karşılamaya yeteceğini söyledi. Pil ya da bataryaların yakılarak bertaraf edilmesisin çözüm olmadığını belirten Bayram, "Ömrünü tamamlamış piller geri dönüşüm amacıyla toplanmalı" dedi.