Bedavadan liderlik

"Bedava yaşıyoruz, bedava/Hava bedava, su bedava..." diyen şairin zamanında bunlar yoktu. Şimdi hemen her gün, her saat burnumuza "bedava" bir şeyler dayanıyor. Piyasada giderek yaygınlaşan beleşlerin altında, ince ince planlanmış, hesap-kitap işi, "Bedava Pazarlama", "Ücretsiz Pazarlama", "Beleş Pazarlama" stratejileri yatıyor. Dünyanın her köşesinde "bedava" "ücretsiz", "hediye", "kelepir", "indirim", "ucuzluk", "yeni", "süper" gibi bazı "mıknatıs" sözcükler iş yapıyor. Müşteriler bunlara kayıtsız kalamıyor. En azından beleş neymiş anlamaya çalışıyor, ilgileniyorlar. Zamanla, "Nerede beleş, oraya yerleş" anlayışı daha da pekişiyor. Gerçek o ki, firmalar, müşterilerinden herhangi bir ücret talep etmeden, bir de "bedava" yaftası yapıştırarak sundukları ürün ve hizmetler üzerinden büyük ciro ve kârlar elde ediyorlar. Aslında, "bedava ekmek yok." Bedavanın da bir bedeli var. Biri size bedava vaat ediyorsa, ya başkasına ödetiyordur; ya bedeli başka şekilde tahsil edilecek, acısı başka yerden çıkacaktır veya bedelini ileride başkaları ödeyecek, cezasını onlar çekecektir. Özde bedava yoktur, sözde bedava çoktur. Bedava pazarlama pek yeni sayılmaz. Bedava gazete fikri, ABD'de 1940'larda keşfedilmişti. Avrupa'da halen her gün 26 milyon bedava gazete dağıtılıyormuş. Şu sıralar İstanbul'da iskelede, metroda, kalabalık yerlerde bedava günlük gazeteler dağıtılıyor. Gazeteleri internette okumak zaten bedava. Ücretsiz yazılımlar, yayınlar, hatta kitaplar başka bir örnek. Oyundan işletim sistemine, müzikten videoya internet, ücretsizlerle kaynıyor. İnternetin lider giriş kapısı Google, evrensel ansiklopedi Wikipedia, Yahoo, Hotmail, Gmail gibi e-posta servisleri, Facebook ve daha yüzlercesi, hep "bedava" vererek dünya firması haline geldiler. Aslında yaptıklarının temelinde, faturayı başka yoldan tahsil etme "cinliği" yatıyor. Kart satıcıları ve GSM operatörleri bedavacılıkta ustalaştılar. "100 alana 250, 250 alana 500 kontör bedava", "5 SMS'den sonrası bedava", "Doğum gününüzde 50 kontör bedava" türünden dizi dizi kampanyalarıyla bedavacı Turkcell, Ciliv önderliğinde geçen yıl iki atak rakibine rağmen, net kârını %38, gelirlerini % 22 artırmış. Bedava verip, lider olmuşlar. Ya, bir de bedava vermeselerdi?